O granicach, które uczą szacunku
Człowiek jest istotą społeczną, a żłobek to pierwsze, zaraz po rodzinie, „laboratorium społeczne”. To tu dziecko uczy się trudnej, ale fascynującej sztuki bycia z innymi. Jednak we współczesnym wychowaniu często popełniamy błąd, który naukę tę bardzo utrudnia. Mowa o przesadnym skoncentrowaniu na dziecku, które każe nam traktować każdy jego impuls i każdą zachciankę jako świętość.
Dziecko, które w domu jest nieustannym centrum wszechświata, w zderzeniu z grupą rówieśniczą przeżywa szok. Nagle okazuje się, że inne dzieci też mają swoje potrzeby, że nie zawsze dostaje się zabawkę, którą się chce, i że pewne zachowania spotykają się ze sprzeciwem. Bez mądrego przewodnictwa dorosłych, taka sytuacja rodzi frustrację i poczucie krzywdy.
Granice społeczne – fundament wolności
Kluczem do nauki życia w społeczeństwie jest zrozumienie prostej zasady, którą można streścić w zdaniu: „Twoja wolność kończy się tam, gdzie zaczyna się wolność drugiego człowieka.” A tę zasadę dziecko poznaje właśnie poprzez granice stawiane w sytuacjach społecznych.
- Gdy mówimy: „Nie wolno bić”, uczymy, że ciało drugiego człowieka jest nietykalne.
- Gdy mówimy: „Zanim weźmiesz, zapytaj”, uczymy szacunku dla własności.
- Gdy mówimy: „Poczekaj na swoją kolej”, uczymy, że potrzeby innych są równie ważne.
To nie są zasady ograniczające ekspresję dziecka. To są fundamentalne lekcje szacunku, bez których zbudowanie jakiejkolwiek zdrowej relacji jest niemożliwe.
Wskazówki dla rodziców: Jak uczyć dziecko zdrowych relacji?
- Przestań być sędzią, zostań tłumaczem: Gdy na placu zabaw dochodzi do konfliktu, zamiast od razu szukać winnego, pomóż dzieciom zrozumieć siebie nawzajem. „Ty chciałeś ten traktorek, a Krzyś bawił się nim pierwszy. Widzę, że obu wam jest przykro. Co możemy zrobić?”.
- Ucz prostych formuł grzecznościowych: Słowa: „dzień dobry”, „proszę”, „dziękuję”, „przepraszam” to nie przeżytek, ale potężne narzędzia społeczne. Używaj ich sam i zachęcaj do tego dziecko, tłumacząc, co oznaczają.
- Nie unikaj konfliktów, ale je moderuj: Konflikt jest naturalną częścią życia i cenną okazją do nauki. Zamiast natychmiast rozdzielać dzieci i dawać im inne zabawki, pomóż im znaleźć rozwiązanie. To trudniejsze, ale uczy niesamowicie ważnej umiejętności na całe życie.
- W domu też jesteście grupą: Zasady szacunku obowiązują nie tylko wobec rówieśników, ale także wobec rodziców i rodzeństwa. Ucz dziecko, że mama i tata też mają swoje potrzeby (np. chwilę odpoczynku) i że nie wolno im przeszkadzać, gdy rozmawiają przez telefon.
Nauka życia w społeczeństwie to proces, który wymaga od dorosłych cierpliwości i konsekwencji w stawianiu granic. Dziecko, które je pozna, wyrośnie nie tylko na osobę „grzeczną”, ale na kogoś, kto potrafi budować zdrowe, oparte na wzajemnym szacunku relacje.
